Week 9: Giorgio De Chirico
Metafysische kunst
Giorgio De Chirico (1888-1978)
Schilderij: L'enigma di un pomeriggio d'autunno (Het raadsel van een herfstmiddag)
Jaar: 1910
Locatie nu: Particuliere collectie
Stijl: metafysische kunst
Na een week vol renaissance-perfectie met het bijna gebeeldhouwde werk van Andrea Mantegna, maken we nu een sprong die haast niet groter kan zijn. We reizen ruim 400 jaar vooruit in de tijd en belanden bij een kunstenaar wiens schilderijen in vrijwel alles het tegenovergestelde zijn. Deze week duiken we in het leven van de in Griekenland geboren Giorgio de Chirico (spreek uit: Kieriekoo), een meesterlijk artiest die niet alleen een compleet nieuwe kunststroming bedacht, maar ook talloze andere kunstenaars inspireerde. Maak je klaar voor een intrigerende reis door de mysterieuze wereld van de metafysische kunst. Andiamo!
Giorgio de Chirico werd, ondanks zijn Italiaanse ouders, geboren in Griekenland. Zijn artistieke opleiding begon in München, waarna hij via Parijs en Florence door Italië reisde. In München raakte hij gefascineerd door het werk van surrealistische voorlopers Arnold Böcklin en Max Klinger, die zijn eigen artistieke zoektocht beïnvloedden. En wat voor een reis werd dat! Zijn groeiende bewondering voor de symmetrie van renaissance-architectuur – de gebouwen, pleinen en stadsindelingen – werd een drijvende kracht in zijn werk. Die fascinatie leidde uiteindelijk tot een radicaal nieuw schilderkundig concept, waarvan hij de grondlegger werd: de metafysische kunst.
Het schilderij
Het schilderij, een olieverf op doek van 45 bij 60 cm, toont een leeg plein. Links staat een rechthoekig gebouw met de uitstraling van een oude tempel. Op de voorgrond, rechts, zien we een standbeeld zonder hoofd, van achteren bekeken. Ernaast staan twee kleine figuren, ook met de rug naar ons toe. In de verte duikt het bovenste deel van een scheepszeil op. De lange schaduwen verraden het seizoen: herfst. Maar wat zien we hier eigenlijk?
Wie Florence kent, zou vaag een herkenning kunnen voelen: het Piazza Santa Croce. Daar had De Chirico een openbaring, een moment van mysterie en tijdloosheid. Toch wijkt de werkelijkheid sterk af. Het standbeeld – in Florence dat van Dante Alighieri – staat in het echt links van de kerk, mét hoofd. En de kerk zelf is allesbehalve een strak rechthoekig bouwwerk. Toch zijn de overeenkomsten met een beetje fantasie te zien.
De gordijnen als deur? Een knipoog naar oude Griekse tempels. Het hoofdloze beeld? Een metafoor voor de onwetende mens. De twee figuren? Een dichter en een filosoof, terugkerende personages in De Chirico’s werk, verzonken in gedachten over het bestaan en zijn mysteries. Net als de Argonauten uit de Griekse mythologie, die voeren op de ‘zee van het zijn’ – vandaar het zeil op de achtergrond.
Eerlijk is eerlijk: had jij dat eruit gehaald?
Het schilderij draagt onmiskenbaar de handtekening van De Chirico – niet op een traditionele plek, maar op het standbeeld zelf. In 1912 werd het tentoongesteld op de prestigieuze Salon in Parijs, waar het direct opviel. Dit werk markeert het officiële begin van de metafysische kunst, een stroming die De Chirico’s naam voorgoed in de kunstgeschiedenis zou verankeren.
Dankjewel voor het lezen van Week 9!
Hoe vond je het werk en het leven van deze Grieks-Italiaanse trendsetter? Mooi of niet? Misschien wil je meer lezen en vooral zien van De Chirico? Dan is een abo wellicht leuk! Voor € 5 per maand (of € 50 per jaar) krijg je elke week een extra verdiepingsartikel, exclusief voor abonnees. Aanstaande maandag vertel ik je daarin meer over wát die metafysische kunst precies inhoudt, hoe het zich verder ontwikkelde en welke kunstenaars door hem geïnspireerd raakten.
Het is hoe dan ook slim om je aan te melden voor mijn Substack. Dan krijg je alles overzichtelijk in de app of op desktop, én een melding als er iets nieuws is. En ja, je kunt gewoon kiezen voor een gratis abonnement!
Aanmelden? Via de knop hieronder kom je op de site via de app. Fijn weekend!